Istytucje tego typu istniały już w starożytności, jednak ich istotny rozwój nastąpił dopiero w XX w. Przyczyniło się do tego nowe ustawodawstwo podatkowe, zgodnie z którym utworzenie fundacji lub wpłata na konto fundacji już istniejącej umożliwia wyłączenie kwoty wydanej na ten cel spod opodatkowania, albo też umożliwia uzyskanie niższego opodatkowania części majątku.
Fundacje spełniają ważną rolę w finansowaniu nauki, oświaty i kultury. Szczególny rozkwit fundacji w tych dziedzinach nastąpił po II wojnie światowej. Z 5000 zarejestrowanych fundacji (dane z 1990 r.), aż około 70 proc. powstało po 1945 roku, ponad 1000 z nich wydawało na subwencje ponad milion dolarów rocznie.
Zaczęły powstawać także fundacje państwowe, zwłaszcza w dziedzinie nauki, oświaty i zdrowia. Fundacje państwowe działają pod nadzorem organów państwowych i finansują przedsięwzięcia naukowe i kulturalne ważne z ogólnopaństwowego punktu widzenia. W większości państw ustawodawstwo podatkowe przyznaje większe ulgi wpłatom na rzecz fundacji państwowych, niż na rzecz fundacji prywatnych.
W krajach Europy zachodniej, gdzie istnieje rozwinięty system fundacji państwowych, wydatki na subwencjonowanie badań naukowych i projektów badawczych są pokrywane w 20 – 40 proc. z funduszów wpłacanych na ich rzecz przez korporacje przemysłowe, przedsiębiorstwa i osoby prywatne. Funkcję fundacji państwowej spełniają m.in. w Stanach Zjednoczonych – Narodowa Fundacja Nauki, w Niemczech – Niemiecka Wspólnota Badawcza, w Japonii – Fundusz Rozwoju Nauki Japońskiej.